Kamień z Rosetty jest jednym z najbardziej znanych i ważnych obiektów znajdujących się w zbiorach Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Według danych muzeum jest to najczęściej odwiedzany i najlepiej utrzymany – obok mumii rudego kota – obiekt wystawy, należący do egipskich kolekcji. Mimo, iż nie ma go na liście cudów świata, niewątpliwie Kamień z Rosetty jest jednym z nich. Nie jest monumentalną budowlą, ale przyciąga pielgrzymów tak, jak robią to imponujące ruiny. W rzeczywistości był częścią masowo produkowanego łańcucha stel, techniki płyt kamiennych, mających na celu uwiecznienie oficjalnych zapisów państwa egipskiego, dekretów i treści porozumień wydanych przez króla i synod starożytnych egipskich kapłanów. Jego celem było ukazanie życzliwości króla dla swego ludu i pobożności wobec bogów, czyli tego, czego oczekiwano od rozsądnych i uczciwych królów.
Kopie inskrypcji dekretu umieszczonej na kamieniu można było znaleźć w każdej większej świątyni w kraju. Reprodukcje tego trójjęzycznego dekretu można zobaczyć w innych muzeach.
Kamień z Rosetty ma 112 centymetrów wysokości i 76 centymetrów szerokości, ale oryginalny kamień był znacznie wyższy.
Jego górna część była ozdobiona postaciami króla i bogów świątyń i napisana została hieroglifami. Jest niekompletna, pozostała już jej tylko jedna trzecia. Hieroglify były najistotniejszymi skryptami na kamieniu. Były adresowane do bogów i uczyły o ich kapłaństwie. Podczas jej tłumaczenia zmieniono jedynie gramatykę i słownictwo od tego w jaki sposób pisano 2000 lat wcześniej.
Greckie pismo, było używane od 332 r p. n. e, od panowania Aleksandra Wielkiego, czasu kiedy Egipt był pod władzą rodziny Ptolemeuszy, którzy nosili tytuł egipskich królów i w tym czasie było językiem urzędowym. W hierarchicznym systemie egipskich świątyń spóźniony, żałosny alfabet, z nie więcej niż 24 znakami i bez żadnych religijnych znaczeń nie miał innego wyboru niż zostać umieszczonym w ostatnim rzędzie.
Podobnie jak górna, także dolna część, napisana w języku greckim nie jest kompletna – brakuje jej jednego z rogów.
Najlepiej zachowana, choć nie całkiem kompletna część umieszczona jest w środkowej część kamienia i skomponowana jest w demotyce, formie hieroglifów dla ludzi pospolitych, w najczęściej używanym języku większości populacji, w standardowym piśmie, którym posługiwano się w Egipcie Ptolemeuszy w codziennych sprawach.
Kamień z rosetty leżał przez wieki w ruinach świątyni, prawdopodobnie w mieście Sais lub gdzieś w delcie Nilu. W pewnym momencie jego pozostałości wykorzystano jako materiał budowlany, ponieważ nie dało się już odczytać długich, niezrozumiałych napisów. Być może dotarł do Rosetty dopiero później, w XV wieku, kiedy zbudowano tam fort z wykorzystaniem materiałów z innych budowli. Leżał w tym forcie do roku 1799, kiedy to Francuzi, którzy rok wcześniej najechali Egipt, zrekonstruowali budynek w ramach swoich wysiłków na rzecz zabezpieczenia wybrzeża. Francuscy oficerowie wyczuli, że kamień jest czymś niezwykłym. Następnie przetransportowano go do Kairu gdzie przykuł uwagę organizacji Think Tank Napoleona, uczonych z tak zwanego instytutu D’Egypte.
Jego posiadanie wśród Francuzów było krótkotrwałe. Wkrótce miało wpaść w ręce ich ówczesnego arcy-wroga, Brytyjczyków.
Może nadejść dzień, kiedy kamień spędzi w British Museum dłużej niż kiedykolwiek w Rozettcie. Odkąd trafił do muzeum jako łup wojenny w czerwcu 1802 r., nigdy nie opuścił swojego przybranego domu, poza tym, że został przeniesiony do schronienia podczas dwóch wojen światowych. W 1972 odbył też krótką wizytę w Paryżu, by uczcić 150 rocznicę jego rozszyfrowania.
Prasa w tamtym czasie w dużym stopniu sugerowała, że źli Francuzi będą chcieli go odzyskać, jednak nic podobnego się nie wydarzyło.
Muzeum umieściło w królewskiej bibliotece replikę , aby zwiedzający mogli dotykać inskrypcje. To tak, jakby ten stary kawałek granitu stał się nowoczesną wersją relikwii religijnej.
Podobnie jak średniowieczne repliki są napędem przemysłu turystycznego, także Kamień z Rosette nie jest wyjątkiem. Wszędzie można kupić pocztówki, faksymilia, broszury i jego imitacje.
Kamień z Rosette można śmiało nazwać reprezentacyjnym. Jest ikoną egiptologii, odkąd zrodziła się ta nauka. Jest ikoną geniuszu, ponieważ jego tajemnica przyciągnęła dwa potężne umysły: angielski i francuski. Thomas Young i Jean Francois Champollion to dwa najbardziej niezwykłe intelekty epoki napoleońskiej, a rozbieżności między nimi okazały się odkrywcze.
Kamień przyczynił się nie tylko do zrozumienia cywilizacji egipskiej w poprzednich wiekach, ale doprowadził też do szerzenia się podziałów i wzajemnych oskarżeń.
Kamień może być częścią starożytnej przeszłości, ale jest także ikoną współczesnego świata, ponieważ przywrócił nam jeden z najbardziej rozwiniętych i najbardziej romantycznych rozdziałów naszej historii, rozdział, który uważano za zaginiony i którego nie potrafiliśmy sobie przypomnieć. Odzyskanie pamięci to odzyskanie tożsamości. Kamień z Rosetty jest w rzeczywistości symbolem tożsamości Egiptu.
Odkrycie kamienia z Rosetty.
Dobrze znany czarny bazalt o nieregularnym kształcie znajdujący się w British Museum, który jest obecnie znany na całym świecie jako „kamień z Rosetty”, został odkryty w miejscu, które leży kilka mil na północ od małego miasteczka na lewym brzegu ramienia Nilu, w jego zachodniej delcie, nazywanym w starożytności „ramieniem bolbitinicznym” – około 5 mil od ujścia rzeki i około 30 mil od Aleksandrii. Miasto pod nazwą którego jest to miejsce znane do dziś to Rashid a dokładniej Twierdza Kajtbaj która została zbudowana w 1479 r. w celu umocnienia północnych granic Egiptu na Morzu Śródziemnym. Jest przykładem jednej z najlepszych fortec posiadających elementy bizantyjskie i islamskie i odegrała istotną rolę w ufortyfikowaniu Egiptu przed atakami europejskimi (ma formę prostokąta, z wieżami w każdym rogu, pomieszczeniami dla żołnierzy, magazynami żywności i meczetem).
Wraz z przybyciem francuskiej ekspedycji do Egiptu bardzo zadbano o umocnienie fortów egipskich, a fort Raszid nazwano fortem „san Julian”, na cześć jednego z 16 żołnierzy zabitych 12 sierpnia 1798 r. przez tubylców w drodze z Raszidu do Kairu.
Podczas renowacji w tym miejscu jeden z francuskich oficerów wezwał bushar na wschodnio-północną stronę muru i odkrył tam kamień będący częścią ściany fortu.
Od pierwszego wejrzenia zdał sobie sprawę z wartości tego kamienia, więc wysłał go bezpośrednio do swojego generałą „Meno”, który przetransportował go do Aleksandrii, a następnie do naukowego składu w Kairze.
Skład naukowy w Kairze został zbudowany 20 sierpnia 1789 r. na mocy dekretu Napoleona Bonaparte. Jego celem jest praca na rzecz postępu naukowego, szerzenie nauki i wiedzy.
Tymczasem siły brytyjskie odniosły wiele zwycięstw nad francuską ekspedycją w Egipcie. Zgodnie z traktatem kapitulacyjnym z Aleksandrii z końca 1801 roku, oddano im przedmioty, które Francuzi odkryli i zebrali w Kairze i Aleksandrii.
Wśród nich był Kamień z Rosetty, który przybył do Anglii w lutym 1802 r. Opublikowanie informacji o nim wywołało w Paryżu wielką sensację. Kopie napisów, które generał Dugua wywiózł do Paryża zostały oddane pod opiekę „citoyen du theil”.
Kto przeczytał grecki tekst od razu wiedział, że kamień był pomnikiem wdzięczności kierowanym do Ptolemeusza V.
Należy zaznaczyć, że pierwszy i drugi tekst na kamieniu to powtórzenie greckiej treści, której zapis umieszczono na końcu, jako trzeci.
Rozszyfrowanie hieroglifów
Zanim zaczniemy pisać o odszyfrowywaniu hieroglifów, konieczne jest poznanie genezy tego rozszyfrowania:
Pod koniec IV wieku język starożytnego Egiptu przestał być używany, zniknęła wiedza i talent do używania i czytania hieroglifów.
Ostatni tekst znany tekst napisany w języku starożytnego Egiptu odkryto na wyspie Filea wewnątrz świątyni bogini Izydy, a powstał on w II wieku naszej ery.
Do XIX wieku uczeni rozszyfrowywali starożytny język grecki. Jednym z pionierów tej pracy był Thomas Young, brytyjski fizyk.
Potem pojawił się Jean Francois Champollion, który podczas swoich prac badawczych zdał sobie sprawę, że hieroglify to dźwięki starożytnego języka egipskiego.
Swoją teorię ogłosił podczas pracy nad Kamieniem z Rosetty, a swoje teksty opublikował 27 września 1822 roku. Miał wielu odbiorców i rywali, którzy w międzyczasie próbowali rozszyfrować hieroglify, ale Champollion zrobił kolejny ważny krok, gdy odkrył, że znaki alfabetyczne hieroglifów były używane dla obcych władców i egipskich imion.
Jego znajomość języka koptyjskiego, wywodzącego się ze starożytnego języka egipskiego, pozwoliła mu dokładnie przeczytać teksty napisane hieroglifami
Tekst z kamienia z Rosetty
Tekst umieszczony na kamieniu był dekretem króla Ptolemeusza V, napisanym po objęciu w wyniku rewolucji władzy po Ptolemeuszu IV.. Został napisany na płytach kamiennych w każdej świątyni Egiptu. Kamień z Rosetty była jedną z tych kopii i był dekretem z roku 195 p.n.e, zwalniającym z podatków. Tak więc na kamieniu z Rosetty kapłani z Memfisu wyrażają wdzięczność i dziękują królowi, wyrażając gotowość wspierania go.
Kamień został podzielony na trzy części:
Pierwsza część: składa się z 14 wierszy zapisanych hieroglifami, świętym pismem używanym przez kapłanów starożytnym Egipcie do zapisów tekstów religijnych.
Druga część: składa się z 32 wierszy napisanych demotycznie (greckie słowo demo wywodzi się od słowa demic, co oznacza popularność). Był to popularny alfabet dla zwykłych ludzi.
Trzecia część: składa się z 53 wierszy napisanych przez starożytną grekę. Był to język władców macedońskich, którzy rządzili Egiptem po Aleksandrze Wielkim.
2 komentarze
Przyznam szczerze, że miło i przyjemnie się czyta Twój Portal. Masz wielki talent, ambicję i lekkie pióro… gratuluję 🙂
Służysz społeczności blogowej, pięknie składasz frazy. przyjmij najszczersze wdzięczności moich wyrazy 🙂